Collaboratie

Tijdens de bezettingsjaren zijn er Nederlanders die vrijwillig met de Duitsers meewerken: collaborateurs. Collaborateurs steunen en helpen de nazi’s en keren zich daarmee tegen de Nederlandse overheid in ballingschap. Zij worden daarom in de volksmond ‘landverraders’ genoemd. Collaborateurs werken vrijwillig mee aan de vervolging van onder andere Joden, verraden onderduikers en verzetsorganisaties of treden vrijwillig toe tot het Duitse leger. De motieven om de bezetter te steunen lopen uiteen. Sommige collaborateurs steunen de Duitsers omdat zij zich identificeerden met het nationaalsocialistische gedachtegoed. Anderen helpen de bezetter om er persoonlijk beter van te worden. Informatie verstrekken aan de Duitsers levert namelijk vaak een financiële beloning op.

Medeplichtige omstanders?

Wie is er verantwoordelijk voor de vervolging en vernietiging van de Joden in Europa tussen 1933 en 1945? Het antwoord lijkt voor de hand te liggen – het nationaalsocialistische bewind in Duitsland. Maar de laatste jaren wordt steeds vaker ‘de omstander’ medeplichtig verklaard. 

NSB

De NSB (Nationaalsocialistische Beweging in Nederland) is een politieke partij die tijdens de bezettingsjaren collaboreert met de nazi’s. De NSB wordt in 1931 door Anton Mussert opgericht als extreem rechtse anti-parlementaire beweging. Onder invloed van...

Nederlandse SS'ers

Ongeveer 25.000 Nederlanders nemen tijdens de oorlog vrijwillig deel aan de Waffen-SS. Ze vechten met de Duitsers mee om het Derde Rijk uit te breiden, vooral aan het oostfront en in de Baltische Staten. De...

De WA

In november 1932 wordt de WA (Weerbaarheidsafdeling) van de NSB opgericht. De WA is bedoeld om leider Anton Mussert te beschermen tegen aanvallen van politieke tegenstanders. Leden van de WA zijn officieel ongewapend, maar treden...

Verraad

Tijdens de oorlog zijn ook in Nederland verraders en provocateurs actief die informatie of diensten aan de bezetter leveren. Zo’n informant wordt door de Duitsers ‘Vertrauensmann’ genoemd, kortweg V-mann. Met name V-mannen die infiltreren in...

Lokale politici

De bezetter gebruikt lokale politici om dwangmaatregelen door te voeren in Nederland. Wie niet meewerkt, wordt uit zijn ambt ontheven of gevangen gezet. Nederlandse ambtenaren en burgemeesters moeten dan ook bij elke nieuwe maatregel afwegen...

Andere fascistoïde groepen

Van 1918 tot 1945 kent Nederland naast de NSB nog een aantal andere fascistische partijen die zich aansluiten bij het nationaalsocialisme uit Duitsland. Voorbeelden zijn het Zwart Front, de NSNAP (Nationaalsocialistische Nederlandse Arbeiderspartij) en de...