Video
Parachutisten landen bij Heelsum.
Beeldbank WO2 - NIOD
Arnhem, 17 September 1944
Market Garden - De Droppings

“Vanaf de doorbraak in Frankrijk in augustus 1944 zijn de geallieerde troepen bezig aan een indrukwekkende opmars. In september staan ze al aan Duitse grens. Het algemene gevoel is dat de oorlog zeker voor kerstmis is afgelopen. Er is echter nog één belangrijke horde die genomen moet worden: de Rijn.

De Britse veldmaarschalk Montgomery komt met een zeer gewaagd plan: Operatie Market Garden. Het hoofddoel is de Rijn bij Arnhem oversteken. Bij Arnhem moeten de geallieerden dan oostwaarts Duitsland binnentrekken. Niet iedereen binnen de geallieerde staf ziet de operatie zitten. Heel het front moet namelijk tot stilstand komen om deze aanval te ondersteunen. Opperbevelhebber Eisenhower keurt het plan echter goed.

Operatie Market Garden bestaat uit twee delen: Market en Garden. Market is een grootschalige luchtlanding bij Arnhem, Nijmegen en Eindhoven.
Luchtlandingstroepen moeten bepaalde bruggen over rivieren en kanalen veroveren. Grondtroepen, die deel uitmaken van operatie Garden, moeten deze bruggen kunnen gebruiken om zo snel mogelijk op te rukken richting Arnhem.

De hoofddoelen van Operatie Market zijn de bruggen over de Rijn bij Arnhem. Deze geven toegang tot het Duitse laagland. Hier wordt de Britse 1e luchtlandingsdivisie gedropt. In de omgeving van Nijmegen landen de luchtlandingstroepen van de Amerikaanse 82e luchtlandingsdivisie (met als bijnaam All American). Zij moeten bruggen in Nijmegen, Grave en Overasselt veroveren. Nabij Eindhoven moet de eveneens Amerikaanse 101e luchtlandingsdivie (met als bijnaam Screaming Eagles) de bruggen bij Son, Sint Oedenrode, Best en Veghel veroveren.

De grondtroepen van het Britse XXX-corps moeten op deze manier snel kunnen oprukken richting Arnhem om daar de Rijn over te steken. Om de operatie te doen slagen moeten zij binnen 72 uur in Arnhem zijn.

Normaal gesproken landen luchtlandingstroepen zo dicht mogelijk bij het te veroveren object. In Arnhem is dit volgens de planners echter niet mogelijk. Hierdoor moeten de luchtlandingstroepen ten westen van Arnhem landen. Onder meer bij Wolfheze, Heelsum en in de omgeving van Oosterbeek.

Voor sommige troepen is de afstand tot het doel wel 15 kilometer. De landingen verlopen goed, er is niet of nauwelijks tegenstand. Wel komen belangrijke troepen, de verkenningseenheden, niet aan. Communicatie tussen de verschillende onderdelen is door technische problemen op de grond ook niet mogelijk.

Door materiaaltekort kunnen niet alle troepen op één dag worden gedropt. Hierdoor is het niet mogelijk dat de troepen op volle sterkte naar de bruggen in Arnhem kunnen oprukken. Een deel moet achterblijven om de landingszones voor de volgende landingen te verdedigen. Doordat de verkenningseenheden niet zijn gearriveerd en er geen goede communicatie is, is het niet mogelijk om snel aan de opmars te beginnen.

Dit betekent een vertraging. Een vertraging die de verraste Duitse troepen goed kunnen gebruiken. Van de drie bataljons die de bruggen in Arnhem moeten bereiken is er maar één bataljon, onder leiding van majoor John Frost, uiteindelijk bij de Rijnbrug aangekomen. De andere bruggen zijn opgeblazen en de twee andere bataljons worden opgehouden door de in de haast ingezette Duitse troepen.

Bij Nijmegen landen de Amerikaanse luchtlandingstroepen bij Groesbeek, Grave en Overasselt. In de omgeving van Eindhoven landen zij bij Son, Sint Oedenrode en Veghel. Deze landingen zijn succesvol. Veel doelen worden al in de eerste uren ingenomen. Maar soms kan niet worden voorkomen dat een brug vlak voordat de troepen aankomen wordt opgeblazen. Er is vaak een vervangende brug in de buurt die dan wordt veroverd.”

Meer foto's
De veroverde Waalbrug
Beeldbank WO2 - NIOD
Arnhem, 17 September 1944
Market Garden - Opmars Amerikanen

“Overal wordt gestreden om de gestelde doelen te bereiken en te veroveren. Ten zuiden van Arnhem behalen de Amerikaanse troepen van de 82e en 101e luchtlandingsdivisies snel bijna alle doelen. Alleen de Waalbrug in Nijmegen wordt niet direct veroverd. In Nijmegen volgen felle gevechten om deze brug.

Pas op 20 september lukt het de geallieerden om de brug bij Nijmegen te veroveren. Hiervoor wordt een zeer gevaarlijke en gewaagde actie op poten gezet. Parachutisten van de 82e luchtlandingsdivisie varen met lichte canvasbootjes de Waal over. Zij moeten de brug van de andere kant veroveren. Van alle kanten worden zij onder vuur genomen. Wonderwel lukt het ze om de brug te bereiken en deze heelhuids in bezit te krijgen. Helaas valt de avond snel en zijn er te weinig troepen om de aanval richting Arnhem in te zetten.

Rondom Eindhoven nemen de para’s van de 101e luchtlandingsdivisie snel alle doelen in. Eindhoven wordt op 18 september bevrijd. Een dag later bombarderen de Duitsers de stad. Uit wraak en om de geallieerde opmars te vertragen. Na hun eerste doelen behaald te hebben worden de Amerikaanse para’s ingezet om de weg vrij te maken voor de Britse grondtroepen.

De grondtroepen van het XXX-korps hebben namelijk enorm veel moeite om snel op te rukken. Zware tegenstand van Duitse troepen houdt de opmars tegen. Keer op keer worden zij op de flanken aangevallen. De corridor waardoor de troepen moesten oprukken wordt hierna, vanwege de vele verliezen en zware gevechten, ook wel Hell’s Highway genoemd.

Het einddoel Arnhem wordt nooit gehaald. Door de te trage opmars en de vele tegenslagen onderweg komen zij te laat om nog iets te kunnen doen.”

Meer foto's
Britse troepen op weg naar Arnhem via de Utrechtseweg. Deze gaat over in de Utrechtsestraat.
Beeldbank WO2 - NIOD
Arnhem, 17 September 1944
Market Garden - De Slag

“Vanaf 17 september hebben de mannen van majoor Frost gebouwen bij de oprit van de Rijnbrug in Arnhem bezet. De tegenstand is te zwaar om de brug te veroveren, maar door de oprit van de brug in handen te houden kunnen zij de tegenstander beletten de brug te gebruiken. De troepen moeten heldhaftig vechten om de zware Duitse tegenstand de baas te blijven.

Voorafgaande aan de operatie is het voor de troepen niet duidelijk dat er elementen van twee Duitse pantserdivisies rondom Arnhem zijn gestationeerd. Berichten hierover worden door de generaals niet doorgegeven. De Britse luchtlandingstroepen komen tot hun verrassing tegenover tanks en goed uitgeruste soldaten te staan. Een ongelijke strijd volgt.

Toch weten majoor Frost en zijn bataljon tot 21 september hun positie te behouden. Een dag langer dan oorspronkelijk het plan is. En met een tekort aan alles. Toch moeten ze uiteindelijk opgeven, want tegen de sterke Duitse tegenstand met tanks kunnen ze niet op.

Pogingen van andere Britse luchtlandingstroepen om de brug te bereiken mislukken. Zij worden tegengehouden door de sterke Duitse tegenstand. Zij kunnen niets doen voor majoor Frost en zijn bataljon.

Op 21 september is de brug weer in handen van de Duitsers. De slag om de brug bij Arnhem is verloren en de Duitse troepen kunnen weer gebruik maken van de brug. Zij sturen gelijk troepen de brug over om de geallieerde opmars naar Arnhem te stoppen. De geallieerde troepen stranden uiteindelijk op 5 kilometer van Arnhem.”

Meer foto's
Anti-tank kanon in de perimeter rond Oosterbeek.
Beeldbank WO2 - NIOD
Arnhem, 17 September 1944
Market Garden - De Nederlaag

“De troepen van John Frost bereiken op 17 september de Rijnbrug in Arnhem. De rest van de Britse luchtlandingstroepen lukt dat niet. Zij worden opgehouden door in de haast opgeworpen Duitse stellingen en het felle verzet van Duitse troepen.

De Duitse legerleiding ziet het gevaar van de operatie namelijk direct in en zendt zo veel mogelijk eenheden richting Arnhem. De legerleiding heeft het geluk dat twee pantserdivisies bij Arnhem zijn verzameld om op krachten te komen. Deze troepen worden zo snel mogelijk ingezet.

De andere twee Britse bataljons proberen uit alle macht om ook de Rijnbrug te bereiken. Ze komen erg dichtbij, de troepen bij de brug kunnen ze goed horen, maar het lukt ze niet om echt bij de brug te komen. Zij moeten zich op 19 september, na veel verliezen geleden te hebben, terugtrekken naar Oosterbeek.

In Oosterbeek wordt in de haast een verdedigingslinie opgesteld, de Perimeter. Hierachter trekken de Britse troepen zich terug. Ze worden opgejaagd door het Duitse leger. In de Perimeter proberen de Britse luchtlandingstroepen stand te houden en een bruggenhoofd over de Rijn te vormen en te behouden. Poolse parachutisten moeten voor versterking zorgen.

Deze Poolse troepen landen op 21 september bij Driel. Dit is aan de overkant van de Rijn en dus de Britten. Door slecht weer was het niet mogelijk om ze eerder te laten landen. Het wordt erg moeilijk voor de Polen om de Rijn over te steken, maar zij proberen het toch. Uiteindelijk lukt het maar 50 parachutisten om de Rijn over te steken. Er vallen veel slachtoffers. Op 23 september worden nog eens 150 Poolse soldaten de Rijn overgezet.

In de Perimeter is een tekort aan alles. De bevoorrading uit de lucht valt keer op keer in handen van de Duitsers. De Britten zitten in de val en vechten voor hun leven. De Duitsers proberen de Perimeter te doorbreken.

Op 24 september wordt getracht Britse soldaten van het XXX-korps de Rijn over te zetten, maar ook dit mislukt. Op 25 september besluit de legerleiding dat de Perimeter in Oosterbeek geëvacueerd wordt.

In de nacht van 25 op 26 september worden meer dan 2100 soldaten de Rijn overgezet.

In totaal zijn rond Arnhem ruim 10.000 troepen gedropt. Veel van hen zijn gesneuveld, gewond geraakt of gevangen genomen. De operatie is mislukt en de oorlog is nog niet voor Kerst afgelopen.”

Meer foto's
Amfibie aanval op Arnhem.
Beeldbank WO2 - NIOD - British Official Photo
Arnhem, 14 April 1945
Bevrijding

Ruim een half jaar na de mislukte operatie Market Garden wordt Arnhem alsnog bevrijd. Alle inwoners zijn dan al maanden uit Arnhem geëvacueerd. Het is een spookstad geworden. Duitse troepen bieden felle tegenstand en huis na huis moet worden veroverd. Op 14 april 1945 wordt Arnhem bevrijd.