Herinneringspijn: Gaza en Israël

Jaargang 14, nummer 2, april 2025

De oorlog in Gaza en de lange voorgeschiedenis van het Israëlisch-Palestijns conflict hebben invloed op de manier waarop we in Nederland de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust bespreken en herdenken. Dwarsverbanden tussen toen en nu roepen wrevel op, maar raken ook aan de kern van de herinneringscultuur. In dit nummer bieden we context bij een complexe werkelijkheid die vraagt om duiding en dialoog.

Matthijs Kuipers | Redactioneel

Een onvermijdelijk referentiepunt

De Holocaust is een moreel ijkpunt geworden in het spreken over geweld, onrecht en oorlog – ook wanneer het gaat over Gaza en Israël. In dit redactioneel bespreekt Matthijs Kuipers waarom die vergelijking steeds weer opduikt.

Laura Almagor | Analyse

De ontstaansgeschiedenis van een splijtzwam

Hoe is de complexe relatie tussen de herinneringscultuur rondom de Holocaust en de Nederlandse steun voor zowel de staat Israël als de Palestijnse strijd tot stand gekomen? Volgens Laura Almagor ligt het antwoord op die vraag in de ideologische spanningen van de Koude Oorlog.

Sophie van den Bergh | Tweegesprek

“Dwarsverbanden zijn niet productief”

Hoe beïnvloedt de actualiteit in Israël-Palestina de (beleving van) de oorlogsherinnering binnen Joodse gemeenschappen in Nederland? Sophie van den Bergh spreekt met hulpverlener Esti Cohen en onderzoeker Channa Zaccai.

Erik Schumacher | Tweegesprek

“De beelden roepen het collectieve trauma van de Palestijnen op”

Wat betekent het om als Palestijnse Nederlander te spreken over Gaza? Erik Schumacher spreekt met psychiater Nasser Harbiye en politicoloog Radi Suudi. “De principes waarvan we met z’n allen dachten dat die na de Tweede Wereldoorlog overeind stonden zijn weg.”

Martin Shaw | Lezing

Een pleidooi voor het begrip genocide

Het begrip genocide staat onder druk. In de Jaarlezing Holocaust- en Genocidestudies 2024 bepleitte Martin Shaw waarom het juist nu essentieel is om dit concept te behouden en van nieuwe duiding te voorzien.

Iva Vukušić | Opinie

De afbrokkelende steun voor het ICC: internationaal strafrecht in crisis

Het Internationaal Strafhof staat onder druk van buiten én binnen Europa, precies op het moment dat het recht hard nodig is. Iva Vukušić onderzoekt in dit artikel de crisis waarin het ICC verkeert – en wat er op het spel staat.

Nienke van Leverink | Drieluik

“Als publieke instelling kun je niet de moral high ground nemen”

Hoe gaan musea en onderwijsinstellingen in ons omringende landen om met het Israëlisch-Palestijns conflict in het kader van Holocausteducatie? Nienke van Leverink spreekt medewerkers van het Haus der Wannsee-Konferenz, UCL Centre for Holocaust Education en Kazerne Dossin.

Laura Dekker | Interview

Onderwijs in tijden van conflict: Bjorn Wansink over platform TerInfo

Hoe bespreek je oorlog, discriminatie en actuele conflicten in de klas? Laura Dekker spreekt met Bjorn Wansink over hoe leraren met het project TerInfo worden geholpen om gevoelige onderwerpen bespreekbaar te maken.

Monique Brinks | Panel

Herinneringspijn: de WO2-erfgoedsector en het Israëlisch-Palestijns conflict

Hoe ga je als WO2-instelling om met actuele spanningen, zonder de herinnering aan het verleden uit het oog te verliezen? In dit artikel doet Monique Brinks verslag van een paneldiscussie op de WO2Netwerkdag, met bijdragen van Dirk Staat, Jaïr Stranders en Anke van der Laan.

Colofon

WO2 Onderzoek uitgelicht is een onafhankelijke uitgave van het Veldberaad WO2 en wordt samengesteld door medewerkers van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, WO2Net, ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum en de SMH40-45 vertegenwoordigd door Nationaal Monument Kamp Vught.” WO2 Onderzoek uitgelicht publiceert een verscheidenheid aan artikelen die professionals en vrijwilligers op het terrein van de Nederlandse herinneringscultuur van met name de Tweede Wereldoorlog (inclusief onderzoekers, docenten en museale deskundigen) handvatten biedt om te reflecteren op deze herinneringscultuur. De vertolkte opinies en perspectieven weerspiegelen niet noodzakelijk het beleid en de standpunten van de betrokken organisaties.

Redactie
Sophie van den Bergh MA, dr. Anne Marthe van der Bles, dr. Matthijs Kuipers, Pepijn de Koning MA, Cecile Post MA, prof. dr. Kees Ribbens

Beeldredactie
Rutger van Krieken

Eindredactie
Marije Wilmink

Technische eindredactie
Joyce van Galen Last