Celdeur uit de Blokhuispoort

Uit de collectie van het Fries Verzetsmuseum

Celdeur uit het Huis van Bewaring van de Overval, inclusief twee losse sleutels.

Afmetingen 188 x 75 in cm – jaartal: onbekend

Op 8 december 1944 wordt het Huis van Bewaring (in de volksmond ‘Blokhuispoort’) in Leeuwarden overvallen door de KP (Knokploegen), het gewapend verzet in Friesland. In het Huis van Bewaring houden de Duitsers belangrijke verzetsmensen uit Friesland gevangen. De KP vreest dat het verzet in de provincie groot gevaar loopt als de gevangenen eenmaal bezwijken onder de zware druk van de wrede verhoren en namen gaan noemen.

De Knokploegenleiding in Friesland is al sinds oktober 1944 bezig met het bedenken van een plan om het Huis van Bewaring te overvallen: ze beramen niet alleen hoe ze de gevangenis gaan aanvallen, maar ook welke gevangenen ze willen bevrijden en welke er moeten achterblijven.

Met behulp van vervalste papieren lukt het de eerste groep KP’ers, waaronder hun leider Piet Oberman, om het Huis van Bewaring binnen te komen. Ze overmeesteren de bewakers en halen de geselecteerde gevangenen binnen enkele minuten uit hun cel, 51 in totaal—en dat zonder een schot te lossen. De Duitsers reageren een dag later met intensieve controles en huiszoekingen. Het resultaat is nihil, er wordt geen enkele arrestatie verricht en –  heel uitzonderlijk – er volgen geen represailles.

Na de oorlog groeit de overval uit tot de beroemdste verzetsactie van het Friese verzet. Er verschijnen diverse boeken over de actie en door de speelfilm De Overval uit 1962 raakt het verhaal in heel Nederland bekend. Ook in het Fries Verzetsmuseum is altijd aandacht geweest voor dit tot de verbeelding sprekende verhaal. De celdeur vormt een tastbare herinnering aan dit stukje memorabele geschiedenis van het verzet in Friesland.