WO2 Onderzoek uitgelicht - Tweedewereldoorlog.nl

WO2 Onderzoek uitgelicht is een digitale uitgave van het Platform WO2 en biedt verdiepende artikelen over de geschiedenis en betekenis van de Tweede Wereldoorlog en recentere voorbeelden van oorlog, geweld en onvrijheid.

Wilt u een bericht krijgen wanneer de nieuwste uitgave online staat? Meld u hier aan.

Zoek op thema

Alle
Daders
Holocaust
Vrijheid
Omgaan met oorlog
Erfgoed
Herinneringscultuur
Koloniaal verleden
Leven in oorlogstijd
Omstanders
Educatie

2025 | 2

Herinneringspijn: Gaza en Israël

De oorlog in Gaza en de lange voorgeschiedenis van het Israëlisch-Palestijns conflict hebben invloed op de manier waarop we in Nederland de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust bespreken en herdenken. In dit nummer bieden we context bij een complexe werkelijkheid.

Lees meer

2025 | 1

Verbeeld verleden: de fricties van fictie

De spanning tussen fictieve werken en historische feiten is er altijd geweest. Wat ‘mag’ wel en niet in fictie, in de ogen van historici, en wat kan fictie toevoegen aan meer feitelijke representaties? In deze editie reflecteren we op dit spanningsveld.

Lees meer

2024 | 5

80 jaar vrijheid

Nederland viert 80 jaar vrijheid. Dit nummer belicht de minder bekende aspecten van de vijf momenten die centraal staan tijdens het jubileumjaar: van de bevrijding van het zuiden tot 15 augustus.

Lees meer

2024 | 4

Hoe (on)vrijheid herinnering vormt

De Tweede Wereldoorlog is een wezenlijk element van de Nederlandse en Europese identiteit, en beïnvloedt collectieve opvattingen over vrijheid. Wat zijn hiervan de schaduwzijden? Een editie over herinneringspolitiek in Nederland en Europa.

Lees meer

2024 | 3

De oorlog getekend

Strips en graphic novels lijken zich uitstekend te lenen voor het vertolken van oorlogservaringen en de impact daarvan op het leven van mensen. Maar waarom? In deze editie van WO2 Onderzoek uitgelicht zoeken we het uit.

Lees meer

2024 | 2

Vergeten leed?

Wat maakt een geschiedenis vergeten, of zelfs verzwegen? En hoe en waarom eisen verschillende groepen een plek op in het collectieve geheugen? In deze WO2 Onderzoek uitgelicht werpen we in uiteenlopende bijdragen een kritische blik op de term ‘vergeten slachtoffers’.

Lees meer

2024 | 1

Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging

Vanaf begin 2025 wordt het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging opengesteld. In deze WO2 Onderzoek uitgelicht duiden we de aard van het archief en stellen vragen omtrent privacy, openbaarmaking van bronnen en mogelijkheden voor nieuw onderzoek.

Lees meer

2023 | 5

Leven met oorlog

Het jaar 2023 stond in het herinneringsveld in het teken van ‘Leven met oorlog’. In deze WO2 Onderzoek uitgelicht blikken we daarom terug. We onderzoeken hoe oorlog doorwerkt in de samenleving, op welke manieren herinneringscentra hiermee omgaan en hoe ervaringen worden doorgegeven van generatie op...

Lees meer

2023 | 4

Vrijheidsrituelen

Het uitvoeren van rituelen is een vertrouwd onderdeel van veel herdenkingsculturen. Maar geldt dat ook voor het vieren van vrijheid en democratie? In deze WO2 Onderzoek uitgelicht onderzoeken we bestaande vrijheidsrituelen én vernieuwende vormen van het vieren van vrijheid, burgerschap en democratie.

Lees meer

2023 | 3

Oekraïne: de oorlog toen en nu

Hoe werpt de oorlog in Oekraïne nieuw licht op de traumatische gebeurtenissen van de twintigste eeuw? In deze WO2 Onderzoek uitgelicht onderzoeken we de dynamiek tussen de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog en de huidige oorlog.

Lees meer

2023 | 2

Herdenken: werk in uitvoering

Nieuwe inzichten uit het verleden en nieuwe mogelijkheden in het heden roepen reflectie op—over hoe, wie en waarom we herdenken. In deze WO2 Onderzoek uitgelicht staan deze ontwikkelingen in herdenken centraal. Hoe moet herdenken eruit zien, nu en in de toekomst?

Lees meer

2023 | 1

De economie van de Holocaust-herinnering

De vermenging van herdenking en commercie roept ongemak op, en vaak ook verontwaardigde reacties. (Hoe) mag het verleden van de Holocaust worden toegeëigend? En met welke verwachtingen? In deze WO2 Onderzoek uitgelicht onderzoeken we de economie van de Holocaust-herinnering.

Lees meer

2022 | 5

Omgang met het koloniale verleden

In 2022 stond het koloniale verleden volop in de schijnwerpers. Naar aanleiding van de resultaten van een grootschalig onderzoeksproject naar de koloniale oorlog in Indonesië volgden ‘diepe excuses’ van het kabinet. In deze WO2 Onderzoek uitgelicht aandacht voor de impact van deze recente ontwikkelingen.

Lees meer

2022 | 4

De politieke omgang met het verleden

Hoe wordt het verleden voor verschillende, vaak politieke, doeleinden ingezet? In deze WO2 Onderzoek uitgelicht verkennen we de achtergrond van een aantal debatten met grote maatschappelijke impact.

Lees meer

2022 | 3

Vechten voor vrijheid?

Massaal geweld in Europa domineert opnieuw de actualiteit. In deze WO2 Onderzoek uitgelicht kijken we naar de recente geschiedenis van de krijgsmacht en de vredesbeweging. Wat waren opvattingen over vrede en vrijheid na de oorlog? En wat leren die ons vandaag de dag?

Lees meer

2022 | 2

10 jaar WO2 Onderzoek uitgelicht

WO2 Onderzoek uitgelicht bestaat 10 jaar! In deze editie leest u de meest spraakmakende artikelen van het afgelopen decennium.

Lees meer

2022 | 1

Joods leven

De Tweede Wereldoorlog werpt nog altijd zijn schaduw op het hedendaagse Joodse leven in Nederland. Tegelijkertijd is de Joodse gemeenschap veerkrachtig, divers en op veel plekken aanwezig. In deze WO2 Onderzoek uitgelicht staat recent onderzoek naar Joods leven centraal.

Lees meer

2021 | 5

Getuigen in het theater

In deze WO2 Onderzoek uitgelicht staan ooggetuigen en hun verhalen in het theater centraal. Hoe zorgt theater ervoor dat oorlogsherinneringen worden doorgegeven? En welk effect heeft getuigentheater op toeschouwers, acteurs en getuigen?

Lees meer

2021 | 4

China en Japan

De echo’s van de Tweede Wereldoorlog in Oost-Azië zijn nog altijd luid en duidelijk te horen in de regio. In deze WO2 Onderzoek uitgelicht aandacht voor de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog in China en Japan.

Lees meer

2021 | 3

Corona en (on)vrijheid

In Nederland fungeert de Tweede Wereldoorlog als belangrijk historisch kader waaraan onze mate van vrijheid of onvrijheid wordt getoetst. Zo ook afgelopen jaar. Maar hoe zit dat in andere Europese landen? Welke historische parallellen worden getrokken en om welke redenen worden die ingezet? In deze...

Lees meer

2021 | 2

Digitale herinnering

Diverse herdenkingen vonden afgelopen jaar noodgedwongen online plaats. Hoe wezenlijk anders is zo’n herdenking via een beeldscherm? En kan het ons denken aanscherpen over wat herdenken is of kan zijn? Deze editie van WO2 Onderzoek uitgelicht staat in het teken van onderzoek naar digitale herinnering...

Lees meer

2021 | 1

Holocaust-educatie

Wat willen we kinderen leren over de Holocaust en waarom? In deze editie van WO2 Onderzoek uitgelicht staan actuele inzichten en vragen rond Holocaust-educatie centraal.

Lees meer

2020 | 6

Omgaan met historisch onrecht

De laatste jaren laten veel instituties onderzoek uitvoeren naar hun betrokkenheid bij historisch onrecht tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Is er een ‘passende’ manier om met dit onrecht om te gaan? En wat is de impact van rechtsherstelprocedures op slachtoffers en nabestaanden?

Lees meer

2020 | 5

75 jaar VN

75 jaar geleden werd de VN opgericht. Voor deze special van WO2 Onderzoek uitgelicht schreef journalist Maarten Dallinga een essay over de beleving van vrijheid bij Nederlanders met een vluchtachtergrond.

Lees meer

2020 | 4

Dekolonisatie

De roep om een meerstemmige geschiedschrijving klinkt steeds luider. In deze editie van WO2 Onderzoek uitgelicht aandacht voor onderzoek naar dekolonisatie en de omgang met het koloniale verleden.

Lees meer

2020 | 3

Erfgoed en herinnering

Erfgoed weerspiegelt de betekenis die we geven aan gebeurtenissen uit het verleden. In de nieuwste editie van WO2 Onderzoek uitgelicht aandacht voor materieel én immaterieel oorlogserfgoed.

Lees meer

2020 | 2

Stilstaan bij vrijheid

In de nieuwste editie van WO2 Onderzoek uitgelicht staan we stil bij de betekenis van vrijheid: sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog én vandaag de dag, in deze roerige tijden.

Lees meer

2020 | 1

Holocaust-herinnering in 2020

75 jaar geleden werd Auschwitz bevrijd. In de nieuwste editie van WO2 Onderzoek uitgelicht in twee lange artikelen aandacht voor onze omgang met de herinnering aan de Holocaust, anno 2020.

Lees meer

2019 | 5

Documentaire en verwerking

In deze editie van WO2 Onderzoek uitgelicht aandacht voor de invloed van oorlogsdocumentaires op individuele en collectieve herinnering. (Wat) kunnen we leren van het verleden verbeeld in documentaire?

Lees meer

2019 | 4

Taal

De woorden die we gebruiken uit het verleden hebben verregaande consequenties voor het nu. In deze editie van WO2 Onderzoek uitgelicht aandacht voor de rol van taal in historisch onderzoek en maatschappelijke discussies.

Lees meer

2019 | 3

Liefde in tijden van oorlog

Onmogelijke liefdes. Verboden liefdes. Liefdestaboes. Dit keer in WO2 Onderzoek uitgelicht volop aandacht voor de vele soorten liefdes die voorkomen in oorlogstijd.

Lees meer

2019 | 2

Oorlogstoerisme

In deze editie van WO2 Onderzoek uitgelicht staat het thema 'Oorlogstoerisme' centraal. Wat beweegt mensen oorlogsmusea en voormalige kampen te bezoeken. Wat nemen ze mee van hun bezoek? En is oorlogstoerisme hetzelfde als dark tourism?

Lees meer

2019 | 1

Omstanders

In deze editie van WO2 Onderzoek uitgelicht staat het thema ‘omstanders’ centraal: waren zij medeplichtig aan de Jodenvervolging door niet in te grijpen of ligt dit genuanceerder? En op welke wijze verbeelden musea ‘de omstander’?

Lees meer

2018 | 7

Tussen feit en fictie

In deze editie staat het thema 'Tussen feit en fictie' centraal: over herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog en de (on)betrouwbaarheid van ons geheugen. Hoe weten we of verhalen van ooggetuigen kloppen?

Lees meer

2018 | 5

Vluchtelingen toen en nu

“Elke geschiedenis is ook altijd een geschiedenis van migratie”, schreef de Duitse geschiedwetenschapper Heinrich August Winkler. Dat wil echter niet zeggen dat elke migratiegeschiedenis hetzelfde is. In deze editie staan de verschillen en overeenkomsten tussen vluchtelingen toen en nu centraal.

Lees meer

2018 | 6

Omgaan met zwarte bladzijden

Nu in Nederland, net als elders, de publieke aandacht groeit voor zwarte bladzijden van de geschiedenis, worden pogingen ondernomen de koloniale geschiedenis te herschrijven. Maar hoe doe je dat? Hoe ga je om met de zwarte bladzijden uit de geschiedenis? Lees erover in deze editie....

Lees meer

2018 | 4

Transnationaal herinneren

De herinnering aan de oorlog is niet alleen een nationaal fenomeen. In deze editie van WO2 Onderzoek uitgelicht wordt het grensoverschrijdende karakter én de enorme kracht van de herinneringscultuur belicht.

Lees meer

2018 | 3

Doelgroepenonderzoek 2018

Er is geen land in de wereld waar zo veel onderzoek wordt gedaan naar de omgang met de Tweede Wereldoorlog als Nederland. Toch is het Doelgroepenonderzoek 2018 van grote, aanvullende waarde. Er is dit keer heel gericht gekeken naar de mensen achter de cijfers. Wie...

Lees meer

2018 | 2

Lokale geschiedenissen

In de recente hausse aan lokaal-historische studies over de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust, het centrale thema van deze editie, valt vooral de opkomst van het erfgoeddenken op. Persoonlijke verhalen worden hierbij gekoesterd als een zaak van grote waarde.

Lees meer

2018 | 1

De Dynamiek van de Holocaust

Als het huidige Holocaustonderzoek iets duidelijk maakt, is het dat de Jodenvervolging een proces was dat alle facetten van de samenleving beïnvloedde, en dat niemand zich aan dat proces kon onttrekken.

Lees meer

2017 | 3

Rituelen en verwerking

In deze editie van WO2 Onderzoek uitgelicht wordt verkend welke rol rituelen spelen bij traumaverwerking én bij de collectieve verwerking van het oorlogsverleden.

Lees meer

2017 | 2

Verzet

Wat is verzet? Waarom heeft het verzet van toen voor ons nu betekenis? Zou ík in verzet gaan en zo ja, waarom? Maar kan ik die vraag eigenlijk wel beantwoorden wanneer ik nooit oorlog heb ervaren? Het zijn vragen die centraal staan in deze editie.

Lees meer

2017 | 1

‘Fout’ verleden

Wat moeten we met dadererfgoed? Veel plekken en voorwerpen die herinneren aan de daders van oorlogsgeweld worden niet langer bewust genegeerd of verwaarloosd, maar krijgen een plaats in musea en zijn nu cultureel erfgoed. In deze editie staat onze omgang met een 'fout verleden' centraal.

Lees meer

2016 | 2

Indonesië

Terwijl Indonesië trots de 71e verjaardag van de onafhankelijkheid viert, is de Nederlandse oorlog in Indonesië in een onthullend nieuw daglicht geplaatst. De vraag is of deze nieuwe inzichten de Nederlandse regering aanzetten om het officiële standpunt uit 1969 – het extreme geweld in Indonesië...

Lees meer

2016 | 1

Daders

In dit nummer van Onderzoek uitgelicht richten we de blik op Duitsland en Japan als voormalige vijanden – en op degenen die zich bij hen aansloten. Dit betekent natuurlijk niet dat we hun denkbeelden daarmee omarmen. Wel onderschrijven we wat hoogleraar internationale criminologie Alette Smeulers...

Lees meer

Colofon

WO2 Onderzoek uitgelicht is een uitgave van het Platform WO2 en wordt gerealiseerd door het Nationaal Comité 4 en 5 mei, het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, Netwerk Oorlogsbronnen, ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum, Nationaal Monument Kamp Vught en WO2Net.

Redactieraad
Dr. Annelieke Drogendijk, prof. dr. Martijn Eickhoff, Jeroen van den Eijnde, Gerben van den Berg, Ellen van der Waerden.

Redactie
Sophie van den Bergh MA, dr. Matthijs Kuipers, Pepijn de Koning MA, Cecile Post MA, prof. dr. Kees Ribbens, dr. Anne Marthe van der Bles, Monique Brinks.

Beeldredactie
Rutger van Krieken MA

Eindredactie
Marije Wilmink

Technische eindredactie
Joyce van Galen Last

Contact
Nationaal Comité 4 en 5 mei
t.a.v. WO2 Onderzoek uitgelicht
Nieuwe Prinsengracht 89
1018 VR Amsterdam
Telefoon 020-7183500
E-mail onderzoekuitgelicht@4en5mei.nl

Copyright van de artikelen berust bij het Nationaal Comité 4 en 5 mei en bij de betreffende auteurs. Overname van (delen van) artikelen is toegestaan voor niet-commercieel gebruik, mits met bronvermelding en toezending van een bewijsexemplaar. Op foto’s en illustraties rust copyright. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft getracht rechthebbenden van het fotomateriaal op te sporen en hun toestemming te vragen voor publicatie. Wie desondanks klachten of bezwaren heeft in verband met auteursrecht, portretrecht, andere rechten, persoonsgegevens of privacy, wordt verzocht contact op te nemen met het Nationaal Comité 4 en 5 mei.